Το Μελεκούνι είναι παραδοσιακό γλύκισμα της Ρόδου, που παρασκευάζεται κυρίως στο χωριό Κοσκινού και δευτερευόντως σε άλλα χωριά του νησιού. Η διαδικασία παρασκευής του παραμένει αναλλοίωτη εκατοντάδες χρόνια. Παρασκευάζεται από σουσάμι, μέλι, αμύγδαλα, ξυσμένες φλούδες εσπεριδοειδών και μπαχαρικά. Το Μελεκούνι «παίζει» τον ρόλο του προσκλητηρίου για τους γάμους που γίνονται στο χωριό, είναι το κέρασμα μετά το μυστήριο της βάπτισης, αλλά και το κέρασμα στις ονομαστικές εορτές και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού.

Το στοιχείο εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2022 (Υπουργική Απόφαση Εγγραφής).

[accordion multiopen=”true”]
[toggle title=”1. Σύντομη παρουσίαση του στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς “]

α. Με ποιο όνομα αναγνωρίζεται το στοιχείο από τους φορείς του:

Μελεκούνι

β. Άλλη/-ες ονομασία/ες:

Παραδοσιακό Μελεκούνι, Μελεκούνι Ρόδου

γ. Σύντομη Περιγραφή

Το Μελεκούνι είναι παραδοσιακό γλύκισμα της Ρόδου που παρασκευάζεται κυρίως στο χωριό Κοσκινού και δευτερευόντως σε άλλα χωριά του νησιού. Η διαδικασία παρασκευής του παραμένει αναλλοίωτη εκατοντάδες χρόνια. Παρασκευάζεται από σουσάμι, μέλι, αμύγδαλα, ξυσμένες φλούδες εσπεριδοειδών και μπαχαρικά. Έχει μαλακή, εύκαμπτη υφή, χρυσοκίτρινο χρώμα και είναι το κατεξοχήν κέρασμα σε γάμους, βαφτίσια και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού.

δ. Πεδίο ΑΠΚ:

□ προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις

□ επιτελεστικές τέχνες

√ κοινωνικές πρακτικές-τελετουργίες-εορταστικές εκδηλώσεις

□ γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν

□ τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία

√ άλλο: παραδοσιακό γλύκισμα

ε. Περιοχή όπου απαντάται το στοιχείο:

Το Μελεκούνι απαντάται στο νησί της Ρόδου, κυρίως στο χωριό Κοσκινού, αλλά και σε άλλα χωριά, όπως Αφάντου, Λίνδο κ.λπ.

στ. Λέξεις-κλειδιά:

Παραδοσιακά γλυκά Ρόδου, Μελεκούνι, Μελεκούνι Ρόδου, Παραδοσιακό Μελεκούνι

[/toggle]

[toggle title=”2. Ταυτότητα του φορέα του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

α. Ποιος/-οι είναι φορέας/-είς του στοιχείου;

Οι κάτοικοι της Κοινότητας Κοσκινού και άλλων περιοχών του νησιού, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κοσκινιατών «Η Καλλιθέα»

β. Έδρα/τόπος

Διεύθυνση: Κοσκινού-Ρόδος
Τ.Κ.: 85100
Τηλ.: 22410-61178
e-mail: pskoskinou@gmail.com

γ. Περαιτέρω πληροφορίες για το στοιχείο:

Όνομα: Φώτιος Μπάρδος
Ιδιότητα: Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Κοσκινιατών «Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ» (Εκπαιδευτικός)
Διεύθυνση: Κοσκινού Ρόδος

Όνομα: Χαράλαμπος Μαρνέρας
Ιδιότητα: Μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κοσκινιατών «Η Καλλιθέα»
(Υπάλληλος Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου)
e-mail: babismarneras@gmail.com

[/toggle]
[toggle title=”3. Αναλυτική περιγραφή του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως απαντάται σήμερα”]

Το Μελεκούνι είναι το παραδοσιακό γλύκισμα της νήσου Ρόδου. Η ονομασία προέρχεται από τα συνθετικά των λέξεων μέλι (μελε) και κουννί (κούνα-νες), που είναι ο σπόρος στη ροδίτικη διάλεκτο. Το παρασκευάζουν οι γυναίκες του χωριού μαζί με τα κορίτσια, καθοδηγούμενες από την πιο έμπειρη, τη “μαστόρισσα”.
Η παρασκευή του γίνεται ως εξής: ξύνονται οι φλούδες των πορτοκαλιών, καβουρδίζονται ολόκληρα τα αμύγδαλα και πλένεται το σουσάμι. Στη συνέχεια καβουρδίζεται σιγά σιγά το σουσάμι σε χαμηλή φωτιά, ενώ παράλληλα ζεσταίνεται το μέλι. Κατόπιν το σουσάμι και το μέλι αδειάζονται σε μια ξύλινη σκάφη και προσθέτονται τα μπαχαρικά (κανέλα, μοσχοκάρυδο, γαρύφαλλο, κόλιανδρο), καθώς και το ξύσμα των εσπεριδοειδών (πορτοκάλια, περγαμόντο, νεράντζι).
Τα παραπάνω υλικά ανακατεύονται με ξύλινη κουτάλα πολύ καλά, ώστε να ομογενοποιηθεί το μείγμα. Το μείγμα απλώνεται σε ξύλινες τάβλες για να κρυώσει και στη συνέχεια κόβεται σε ρόμβους με τη βοήθεια ενός μεγάλου ξύλου (χάρακα). Σερβίρεται πάνω σε φύλλα λεμονιάς ή τυλίγεται σε σελοφάν και σε ειδικό χαρτί (λαδόκολλα).
Το Μελεκούνι «παίζει» τον ρόλο του προσκλητηρίου για τους γάμους που γίνονται στο χωριό, είναι το κέρασμα μετά το μυστήριο της βάπτισης, αλλά και το κέρασμα στις ονομαστικές εορτές.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη χρονική περίοδος για την παρασκευή του. Παρασκευάζεται συνέχεια, όταν υπάρχουν οι αναφερόμενες κοινωνικές εκδηλώσεις.
Το έδεσμα πλέον παρασκευάζεται και από διάφορα εργαστήρια ζαχαροπλαστικής της Ρόδου, καθώς και από την εταιρεία “Μελισσοκομική Δωδεκανήσου”, η οποία το έχει διαθέσει εμπορικά πια και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Μοιάζει με το παστέλι, αλλά δεν είναι το ίδιο. Διαφέρει στο καβούρδισμα του σουσαμιού, στο ξύσμα του πορτοκαλιού, στα αρωματικά στοιχεία που περιέχει (κανέλλα, μοσχοκάρυδο, γαρύφαλλο, κόλιανδρο) και στην αποκλειστική χρήση του μελιού και όχι άλλων πρόσθετων γλυκαντικών (ζάχαρη, μελάσα κ.λπ.). Γι΄ αυτό και είναι τόσο μαλακό, όταν τρώγεται.
Ποιοτικά χαρακτηριστικά του Μελεκουνιού:
• Μαλακή και εύκαμπτη υφή, χωρίς να σπάει.
• Μαστιχωτή, μη κολλώδης και συμπαγής δομή
• Γεύση που χαρακτηρίζεται από το μέλι, το αναποφλοίωτο ψημένο σουσάμι, τα ψημένα αμύγδαλα και το ιδιαίτερο άρωμα των χρησιμοποιούμενων εσπεριδοειδών (πορτοκαλιών) και μπαχαρικών.
• Ρομβοειδές σχήμα

Προκειμένου να διασφαλίζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Μελεκουνιού, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τα ακόλουθα συστατικά στις αντίστοιχες αναλογίες:
• Μέλι σε κατά βάρος αναλογία 40% κατ΄ ελάχιστο (min)
• Σουσάμι σε κατά βάρος αναλογία 40% κατ΄ ελάχιστο (min)
• Αμύγδαλο σε κατά βάρος αναλογία 1,5-10%
• Μπαχαρικά (κανέλλα, μοσχοκάρυδο,γαρύφαλλο, κόλιανδρο)
• Ξύσμα ή χυμός εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, περγαμόντο, νεράντζι)

Το σουσάμι απαιτείται να είναι αναποφλοίωτο και ψημένο, καθώς και τα αμύγδαλα. Τα χρησιμοποιούμενα μπαχαρικά πρέπει να βρίσκονται σε αρμονική ισορροπία με το σύνολο και να μην επικρατεί ιδιαίτερα κάποιο άρωμα του τελικού προϊόντος.

[/toggle]
[toggle title=”4. Χώρος/εγκαταστάσεις και εξοπλισμός που συνδέονται με την επιτέλεση/ άσκηση του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

Ο χώρος, στον οποίο παρασκευάζεται το Μελεκούνι, είναι κυρίως το σπίτι της νύφης, όταν πρόκειται για γάμο ή αρραβώνα. Για τις υπόλοιπες εκδηλώσεις (βάπτιση, εορτές), το Μελεκούνι παρασκευάζεται στο σπίτι του νεοφώτιστου παιδιού ή του εορτάζοντα. Επίσης παρασκευάζεται σε εργαστήρια παραδοσιακής ζαχαροπλαστικής.
Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του είναι οικιακός, δηλαδή η σκάφη μέσα στην οποία ανακατεύεται το μείγμα, η ξύλινη τάβλα (το σινί) που τοποθετείται το μείγμα για να κρυώσει, οι ξύλινες κουτάλες για το ανακάτεμα του μείγματος και ο πλάστης για το πλάσιμο του μείγματος.
Στα εργαστήρια ζαχαροπλαστικής χρησιμοποιείται ο αντίστοιχος επαγγελματικός εξοπλισμός.

[/toggle]

[toggle title=”5. Προϊόντα ή εν γένει υλικά αντικείμενα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της επιτέλεσης/άσκησης του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

–

[/toggle]

[toggle title=”6. Ιστορικά στοιχεία για το στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

Δύο σημαντικοί λαογράφοι της Ρόδου, ο Θεόδωρος Κωνσταντινίδης και ο Χριστόδουλος Παπαχριστοδούλου, αναφέρουν το μελεκούνι στα συγγράμματά τους. Στο “Λεξιλόγιον της δημωδούς Ροδιακής διαλέκτου” αναφέρεται χαρακτηριστικά ως “Γλύκισμα μελίπηκτον μετά σησάμου πεφρυγμένης, είναι το επίσημον γλύκισμα των χωρικών, εις τους γάμους και τας εορτάς αποστελλόμενον και ως αγγελτήριον των γάμων, εις τους απουσιάζοντας φίλους και συγγενείς, καθάπερ εν ταις πόλεσι τα σακχαρόπηκτα κουφέτα” (Κωνσταντινίδης, 2002).
Στο βιβλίο “Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου” (Χόνδρος, 2016), το οποίο εκδόθηκε από το Μελισσοκομικό Σύλλογο Ρόδου “Η ΚΥΨΕΛΗ”, αναφέρεται ότι η Ρόδος έχει αναδείξει αρκετά γλυκά, που έχουν ως βάση τους το μέλι, μεταξύ των οποίων και το μελεκούνι.
Στο βιβλίο “Σεργιάνι στο χθες των νησιών μας (Στα χρόνια της Ιταλοκρατίας και στις πρώτες μετά την απελευθέρωση δεκαετίες)” (Καραγιάννη-Μαρμαροκόπου, 2007), αναφέρεται ότι: “….Πέμπτη βράδυ που έγιναν τα “μελεκούνια” και τα ζυμάρια για τα ψωμιά του γάμου”, “Το Σάββατο βράδυ με τους οργανοπαίχτες επί κεφαλής αντρικής πομπής, άρχισε το κάλεσμα όλων των κατοίκων του χωριού στους γάμους των παιδιών του Γιώργη, …Ενώ οι μουσικοί έπαιζαν περπατώντας τη μουσική των παραδοσιακών τραγουδιών του γάμου, δυο-τρεις άντρες έμπαιναν μέσα σε κάθε σπίτι, άφηναν ένα μελεκούνι,…”.
Αναφορά στο Μελεκούνι γίνεται και σε θεατροποιημένο παραδοσιακό γάμο “Της Ρόδου ο μελεκουννάς” από τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Σορωνής (Ρόδου) “Το Αμπερνάλλι”.
Τα γλυκά αυτά έχουν τη ρίζα τους στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους και είναι γνωστά από τα ομηρικά χρόνια. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα αναφέρει την ονομασία “ίντριον”, που σήμαινε πλακούντας με μέλι και σουσάμι, το οποίο έτρωγαν οι Έλληνες, για να μπορούν να έχουν αντοχή στις κακουχίες του πολέμου.
Στον Ηρόδοτο (484 – 426 π.χ.) αναφέρεται ένα είδος,  η «σησαμίς», όμοιο με το μελεκούνι.
Τόσο το μέλι όσο και το σουσάμι ήταν βασικά στοιχεία της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων.
Το Μελεκούνι, το οποίο χάνεται στο βάθος των χρόνων, ήταν το παραδοσιακό τοπικό γλύκισμα, που προσφερόταν σε γάμους, βαπτίσεις και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις,
Στην κοινότητα Κοσκινού το Μελεκούνι έχει συνδεθεί περισσότερο με το έθιμο του γάμου. Την Τρίτη & Τετάρτη πριν τον γάμο άρχιζε η ιεροτελεστία της παρασκευής του. Συγγενικά γεροδεμένα κορίτσια, ανύπαντρα, καλούνταν στο σπίτι της νύφης, με ποδιές ζωσμένα, με καθαρά χέρια και μεγάλη προθυμία για να βοηθήσουν στην προετοιμασία, καθοδηγούμενα από τη “μαστόρισσα”, την πιο έμπειρη γυναίκα, σκεπτόμενα και τις δικές τους χαρές…
Παλαιότερα, την Τετάρτη το βράδυ παρασκεύαζαν το Μελεκούνι σε μεγάλες σκάφες, τραγουδώντας τοπικά τραγούδια του γάμου. Όταν το Μελεκούνι ήταν έτοιμο, το τύλιγαν σε ειδικό χαρτί (λαδόκολλα), το στοιβάζανε σε μπακιρένιους δίσκους και τους τοποθετούσαν μέσα σε στολισμένα καλάθια (μαργκούνες). Έτσι την επόμενη ημέρα, Πέμπτη, ξεχύνονταν στα σοκάκια του χωριού και από σπίτι σε σπίτι έδιναν το Μελεκούνι και καλούσαν τον κόσμο στον γάμο, που θα γινόταν την Κυριακή. Το Μελεκούνι είχε την έννοια της γλύκας του γάμου και της απαρχής της νέας ζωής του ζευγαριού.
Σύμφωνα με το βιβλίο “Το χωριό Κοσκινού της Ρόδου – Ιστορία, Λαογραφία, Διαβίωση” (Παπαϊγνατίου, 2002), “Η καθιέρωση του μελεκουνιού στους γάμους, έχει επιστημονικήν βάσιν. Το σουσάμι περιέχει την αφροδισιακήν ουσίαν υοχυμβίνη και το μέλι είναι επίσης αφροδισιακό με τα ιχνοστοιχεία και πολλά άλλα συστατικά”.
Αντίστοιχα είχε την έννοια της γλυκιάς ζωής του μωρού στη βάπτιση και της γλυκιάς ζωής του εορτάζοντα.

[/toggle]

[toggle title=”7. Η σημασία του στοιχείου σήμερα”]

α. Ποια είναι η σημασία του στοιχείου για τα μέλη της κοινότητας/τους φορείς του;

Η σημασία της διατήρησης της παρασκευής του Μελεκουνιού είναι αναγκαία γιατί έτσι δίνεται η δυνατότητα στην τοπική κοινωνία, αφενός να κρατάει ζωντανή την παράδοση τόσων χρόνων, αφετέρου να συσφίγγει τις σχέσεις και τους δεσμούς αυτής.
Οι κάτοικοι του χωριού περιμένουν με ανυπομονησία την ημέρα που θα μαζευτούν για την παρασκευή του Μελεκουνιού γιατί έτσι τους δίνεται η ευκαιρία να βρεθούν οι περισσότεροι όλοι μαζί, να ανταλλάξουν νέα, να πειράξουν ο ένας τον άλλο και φυσικά να τραγουδήσουν.
Η παρασκευή του Μελεκουνιού είναι ο προπομπός του γλεντιού, μετά τον γάμο ή τη βάπτιση.
Ο Δήμαρχος Ρόδου, όταν έχει υψηλούς καλεσμένους, το πρώτο κέρασμά του είναι Μελεκούνι.
Στην αρχή της τουριστικής περιόδου, στις πρώτες αφίξεις τουριστών, τόσο στο αεροδρόμιο της Ρόδου όσο και στο λιμάνι της, το Μελεκούνι αποτελεί το πρώτο έδεσμα που δίνεται στους επισκέπτες σαν καλωσόρισμα.

β. Ποια είναι η σημασία του στοιχείου για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία;

Το Μελεκούνι έχει ξεφύγει πλέον από τα στενά όρια της Ρόδου. Πολλά ξενοδοχεία περιλαμβάνουν στο πρωινό και το Μελεκούνι και έτσι οι ξένοι επισκέπτες το γνωρίζουν, το δοκιμάζουν και το παίρνουν μαζί τους στην πατρίδα τους.
Πρόσφατα, η αεροπορική εταιρία AEGEAN πρόσφερε στους επιβάτες της με προορισμό τη Ρόδο Μελεκούνι.
Το Μελεκούνι έχει μέλλον γιατί εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις της νέας εποχής.
Η εταιρεία “Μελισσοκομική Δωδεκανήσου” έχει βγάλει στην παραγωγή, πέρα από το παραδοσιακό Μελεκούνι με σουσάμι και μέλι, Μελεκούνι με σύκο και αμύγδαλο.
Επίσης, άλλα εργαστήρια ζαχαροπλαστικής της Ρόδου παρασκευάζουν Μελεκούνι με επικάλυψη λευκής ή μαύρης σοκολάτας, καθώς και Μελεκούνι με cranberry.
Το Μελεκούνι αποτελεί ήδη αντικείμενο επαγγελματικής απασχόλησης. Στο χωριό Κοσκινού υπάρχουν παραδοσιακά εργαστήρια παρασκευής Μελεκουνιού (“Γεύση & Παράδοση”, “Σοφία” και άλλα), τηρώντας “κατά το γράμμα” την παραδοσιακή συνταγή των κατοίκων, που μεταφέρεται χρόνια τώρα από γενιά σε γενιά.
Μελέτες του Τμήματος Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου έχουν δείξει ότι το Μελεκούνι έχει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία και συμβάλλει στην ευζωία και τη μακροζωία λόγω των συστατικών του.
Χαρακτηρίζεται από αντιοξειδωτική, αντιγηραντική, αντιμικροβιακή, αντιβακτηριακή, αντιυπερτασική, αντιθρομβωτική και υποχοληστεριναιμική δράση. Έχει οστεοπροστατευτικές ιδιότητες. Ρυθμίζει το σάκχαρο του αίματος, συμβάλλει σε ένα ισορροπημένο ενεργειακό ισοζύγιο (ΣΒ, ΔΜΣ) και σε μια ιδανική σύσταση σώματος (BF%). Βελτιώνει τη μνήμη, την ψυχική διάθεση, τη γνωστική λειτουργία και τη διαύγεια του εγκεφάλου. Αποτελεί θρεπτικό σνακ για παιδιά και εγκύους λόγω της φυσικής του προέλευσης, αλλά και ενεργειακό σνακ για αθλητές, καθώς βελτιώνει την αθλητική απόδοση, αυξάνοντας την αερόβια ικανότητα, μειώνοντας τη μυϊκή βλάβη.

Διατροφική Ανάλυση Μελεκουνιού
Συστατικά Ανά 100 g προϊόντος
Ενέργεια ………………………………………… 459 Kcal
Πρωτεΐνες ………………………………………… 16,6 g
Λιπαρά ………………………………………… 31,6 g
εκ των οποίων
Κορεσμένα ……………………………………….. 4,3 g
Μονοακόρεστα …………………………………. 15,5 g
Πολυακόρεστα …………………………………… 11,8 g
Χοληστερόλη …………………………………….. 0
Υδατάνθρακες ……………………………………. 38,8 g
Ζάκχαρα ……………………………………………. 28.9 g
εκ των οποίων
Φρουκτόζη ………………………………………… 13,8 g
Γλυκόζη ……………………………………………. 13,6 g
Διαιτητικές ίνες ……………………………………. 6,5 g
Ασβέστιο ……………………………………………. 611 mg
Σίδηρος ……………………………………………… 3,4 mg
Φώσφορος ………………………………………… 344 mg
Νάτριο ……………………………………………….. 0,012 g

Η σημαντικότερη επίσημη αναγνώριση του προϊόντος πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ειδικής εκδήλωσης στη Ρόδο (26.09.2010) για την παρασκευή του μεγαλύτερου μελεκουνιού στον κόσμο, το οποίο καταχωρήθηκε στο Guiness World Records ως “The longest melekouni, traditional Rhodian dessert…”, γεγονός που συνέβαλε στην περαιτέρω προβολή του προϊόντος σε διεθνές επίπεδο.
Πηγή: Μελισσοκομική Δωδεκανήσου
Με τον υπ΄αριθμ. (ΕΕ) 2017/2363 (19.12.2017) Εκτελεστικό Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Μελεκούνι καταχωρήθηκε στο Μητρώο Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης και Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων «Μελεκούνι» (Melekouni) (ΠΓΕ) στον τύπο “Κλάση 2.3.Προϊόντα αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής, ζαχαρώδη παρασκευάσματα ή προϊόντα μπισκοτοποιίας” σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθμ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.

γ. Συμμετείχε και πώς η κοινότητα στην προετοιμασία της εγγραφής του στοιχείου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς;

Με προθυμία κάτοικοι της κοινότητας Κοσκινού έδωσαν πληροφορίες για το Μελεκούνι, για τα έθιμα που συνδέονται με αυτό και βοήθησαν στη βιντεοσκόπηση της παρασκευής του.
Σε συνεδρίαση του Πολιτιστικού Συλλόγου Κοσκινιατών “Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ”, η οποία έλαβε χώρα στις 10.12.2019, κλήθηκαν και παρέστησαν φορείς της τοπικής κοινότητας (ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας, ο ιερέας της εκκλησίας του χωριού, η Πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Κοσκινού, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, ο Πρόεδρος του Αθλητικού Συλλόγου Κοσκινού “Ο ΔΙΓΕΝΗΣ”) με αποκλειστικό θέμα την εγγραφή του Μελεκουνιού στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Οι παραπάνω φορείς σύμφωνα με την Απόφαση 10/2019 – Πρακτικό Νο 5/10.12.2019 του Πολιτιστικού Συλλόγου εξουσιοδότησαν ομόφωνα τον Πρόεδρο του Συλλόγου, να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες, για τη σύνταξη του Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

[/toggle]

[toggle title=”8.Διαφύλαξη/ανάδειξη του στοιχείου”]

α. Πώς μεταδίδεται το στοιχείο στις νεότερες γενιές σήμερα; 

Το Μελεκούνι επειδή είναι κυρίως οικιακό παρασκεύασμα, μεταδίδεται από τη μητέρα στην κόρη ή από τη γιαγιά στην εγγονή. Οι νεότεροι βλέπουν την παρασκευή του από τη μητέρα τους ή τη γιαγιά τους, βοηθάνε κι έτσι η γνώση είναι άμεση.
Η συνταγή υπάρχει σε οδηγούς παραδοσιακής ζαχαροπλαστικής και στο διαδίκτυο.

β. Μέτρα διαφύλαξης/ανάδειξης του στοιχείου που έχουν ληφθεί στο παρελθόν ή που εφαρμόζονται σήμερα (σε τοπική, περιφερειακή ή ευρύτερη κλίμακα)

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έκανε τις απαραίτητες ενέργειες και κατάφερε να καταχωρηθεί το Μελεκούνι στο Μητρώο Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης και Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

γ. Μέτρα διαφύλαξης/ανάδειξης που προτείνεται να εφαρμοστούν στο μέλλον (σε τοπική, περιφερειακή ή ευρύτερη κλίμακα)

Η ανάδειξη του μελεκουνιού μπορεί να επιτευχθεί με «Γιορτές Μελεκουνιού» κάθε χρόνο, οι οποίες θα είναι ενταγμένες στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Δήμου Ρόδου.
Στις γιορτές αυτές, θα έχουν την δυνατότητα οι επισκέπτες να βλέπουν από κοντά τον τρόπο παρασκευής του Μελεκουνιού στην αυθεντική του μορφή και γεύση, αλλά και στις παραλλαγές του (με φυστίκι, με σύκο κ.λπ.).
Θα μπορούσαν να υπάρξουν μέτρα από την Πολιτεία για την προστασία του Μελεκουνιού από τις απομιμήσεις, καθώς και κίνητρα καλλιέργειας σησαμιού και παραγωγής μελιού, βασικών πρώτων υλών για την παρασκευή του.
Οι τοπικοί φορείς θα μπορούσαν να αναλάβουν την καμπάνια για την προώθηση του Μελεκουνιού (διαφημιστικά σποτ, καταχωρήσεις σε έντυπα της Ελλάδος και του εξωτερικού, καταχωρήσεις στο διαδίκτυο κ.λπ.).
Το Μελεκούνι μπορεί να λαμβάνει μέρος σε εκθέσεις τοπικών προϊόντων τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Επίσης, το Μελεκούνι μπορεί να αποτελέσει το ιδανικό κέρασμα στις τουριστικές εκθέσεις ανά τον κόσμο, στις οποίες συμμετέχουν η Περιφέρεια, ο Δήμος και το Επιμελητήριο Δωδεκανήσου.
Οι τοπικοί φορείς (Περιφέρεια, Δήμος, Κοινότητα) έχοντας και επίσημα την πολιτιστική “πιστοποίηση” θα νοιώθουν το βάρος της ευθύνης που τους αναλογεί για την προστασία και διατήρηση του Μελεκουνιού.
Οι κάτοικοι της κοινότητας Κοσκινού θα συνειδητοποιήσουν ότι το τοπικό γλύκισμα που το χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί τους και που το χρησιμοποιούν και οι ίδιοι, είναι ένα πολύτιμο πολιτιστικό προϊόν, για το οποίο θα είναι περήφανοι και θα κάνουν τα πάντα, για να το διατηρήσουν, να το προστατέψουν και να το μεταδώσουν στους απογόνους τους.

 [/toggle]

[toggle title=”9. Βασική Βιβλιογραφία”]

1. Παπαχριστοδούλου, Χρ. (1969). Λεξικογραφικά και Λαογραφικά της Ρόδου, εκδ. Ελληνική Λαογραφική Εταιρεία, Αθήνα.
2. Κωνσταντινίδης, Θ. (2002) . Λεξιλόγιον της δημωδούς Ροδιακής διαλέκτου, εκδ. Κ. Κωνσταντίδης, Ρόδος.
3. Χονδρός, Κ. ( 2015). Παραδοσιακή Μελισσοκομία Αιγαίου. Εκδ. Μελισσοκομικός Σύλλογος «Η Κυψέλη», Ρόδος.
4. Παπαϊγνατίου, Δ. (2002). Το χωριό Κοσκινού της Ρόδου Ιστορία, Λαογραφία, Διαβίωση, εκδ. Ιδιωτική, Ρόδος.
5. Καραγιάννη-Μαρμαροκόπου, Μ. ( 2007). Σεργιάνι στο χθες των νησιών μας: Στα χρόνια της ιταλοκρατίας και στις πρώτες μετά την απελευθέρωση δεκαετίες, Ρόδος.
6. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ (2019). Εκπόνηση Εκστρατειών Υποστήριξης και Προώθησης του branding κάθε περιοχής. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ. Cluster 2: Mελεκούνι ΠΓΕ. Κρήτη.

[/toggle]

[toggle title=”10. Συμπληρωματικά Τεκμήρια”]

α. Kείμενα (πηγές, αρχειακά τεκμήρια κτλ.) –

β. Χάρτες: –

γ. Οπτικά και ακουστικά τεκμήρια (σχέδια, φωτογραφίες, αρχεία ήχου, βίντεο κτλ.): –

δ. Διαδικτυακές πηγές (υπερσύνδεσμοι): 

https://www.rodiaki.gr/article/418755/eleytheria-kypriwth-spartalh-h-roditissa-poy-anelyse-episthmonika-to-melekoyni-ths-rodoy

[/toggle]

[toggle title=”11. Στοιχεία συντάκτη του Δελτίου”]

α. Χαράλαμπος Μαρνέρας

β. Μέλος Πολιτιστικού Συλλόγου Κοσκινιατών «Η ΚΑΛΛΙΘΕΑ»

γ. Τόπος και Ημερομηνία Σύνταξης του Δελτίου Ρόδος 29/06/2021

[/toggle]

[toggle title=”12. Τελευταία συμπλήρωση/επικαιροποίηση του Δελτίου”]

–

[/toggle]

[/accordion]

* To Δελτίο είναι διαθέσιμο και σε μορφή PDF:  Μελεκούνι_Ρόδου_Παρασκευή_και_Κατανάλωση_2021