Η συνεργασία με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας – Εthnofest

Δυο ήταν τα κεντρικά αφιερώματα του 14ου Ethnofest, τα «20 χρόνια Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: Μέσα στον κόσμο» και «Με το βλέμμα στο περιβάλλον».

Το πρώτο πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και με αφορμή τα 20 χρόνια από τη διακήρυξη της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO θέλησε να αναδείξει τη σπουδαία αυτή προσπάθεια διαφύλαξης της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από ταινίες, ανοιχτές συζητήσεις, μία ειδική έκδοση καθώς και την καθολικά προσβάσιμη προβολή δύο σπουδαίων μικρού μήκους ντοκιμαντέρ στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος: του «Χορού των Τράγων» (1971) του Παντελή Βούλγαρη και της «Γιορτής στη Δραπετσώνα» (1977) του Τάκη Παπαγιαννίδη.

Στο αφιέρωμα στο περιβάλλον μια σειρά από επιλεγμένες ταινίες διερεύνησαν ποικίλες εκφάνσεις του πάντα επίκαιρου ζητήματος της αλληλεπίδρασης ανθρώπου και περιβάλλοντος. «Πράσινες» καινοτόμες κινηματογραφικές τεχνικές, η αστικοποίηση, ο εξευγενισμός, η μνήμη στο αστικό τοπίο, οι διαφορετικές ερμηνείες της οικολογίας, ήταν κάποιοι μόνο από τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους προσεγγίστηκε το αφιέρωμα.

Επιδιώκοντας την ισότιμη συμμετοχή ατόμων με οπτική και ακουστική βλάβη στην ομορφιά του σινεμά και σε συνεργασία με τη liminal, πέντε ταινίες εκπαιδευτικού περιεχομένου πλαισιώθηκαν με ακουστική περιγραφή για άτομα με οπτική βλάβη και με τιτλισμό για κωφά και βαρήκοα άτομα και προβλήθηκαν στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος ενώ οι οι σχετικές ταινίες βρίσκονται πλέον διαθέσιμες και διαδικτυακά μέσω της ιστοσελίδας του φεστιβάλ.*

*Το έργο υλοποιήθηκε υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στο πλαίσιο της ενίσχυσης δράσεων για την ανάδειξη και διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Στο πλαίσιο συνεργασίας του Ethnofest με το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) παράχθηκε ένα σύνολο ταινιών που αναδεικνύουν πρακτικές ελληνικών τοπικών κοινοτήτων και προβλήθηκαν παρουσία συντελεστών τρεις από αυτές, οι οποίες καταγράφουν παραδοσιακές τεχνικές παρασκευής του ψωμιού και του τυριού και την τέχνη της καλαθοπλεκτικής στο νησί της Λήμνου.

Ενότητα Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά

Προβολή ταινιών

Το Ethnofest πιστό στην “αποστολή” του για την ανάδειξη της σημασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, το 2020 έστρεψε το βλέμμα στην έννοια του Πολιτισμικού Τοπίου, προβάλλοντας δύο ντοκιμαντέρ για τα Ιερά Δάση της Ηπείρου (Ιερά Δάση Ζαγορίου του Κώστα Βρακά, 2019, και St. Viniri – Το Ιερό Δάσος της Κωνσταντίνας Μεσσήνη, 2019) και πραγματοποίησε μια διαδικτυακή συζήτηση με σκοπό την αποσαφήνιση της έννοιας του πολιτισμικού τοπίου αλλά και τις πολιτικές που διαμορφώνονται γύρω από αυτή.

Η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ έχει αναπτύξει σταθερή συνεργασία με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (Ethnofest), έναν αναγνωρισμένο πλέον ετήσιο θεσμό ο οποίος τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και δίνει τη δυνατότητα στο ευρύτερο κοινό να γνωρίσει την εγχώρια αλλά και τη διεθνή παραγωγή του εθνογραφικού κινηματογράφου.

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, το οποίο φιλοξενείται στον κινηματογράφο «Άστορ» (στοά Κοραή, Αθήνα), η Διεύθυνση σε συνεργασία με το Ethnofest πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία περιλαμβάνουν ειδικές προβολές για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης επιλεγμένων εθνογραφικών ταινιών που αναφέρονται σε διαφορετικές εκφάνσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. παραδοσιακές τέχνες και τεχνογνωσία, λαϊκά δρώμενα, μουσική, χορός κλπ.). Ενδεικτικά αναφέρουμε τις ταινίες «Τηνιακή Μαρμαροτεχνία», «Μωμοέρια», «Ρεμπέτικο», «Ο Τρανός χορός στη Βλάστη Κοζάνης» κ.ά.

Προβολή ταινιών στην ενότητα Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά.

«Άνθρωπος και Περιβάλλον»* με επιμελητές τους Αλέξη Κατσαρό, μέλος του οργανισμού MedINA, και Καλλιόπη Στάρα, μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το αφιέρωμα εντάσσεται στο πλαίσιο σταθερής συνεργασίας του Ethnofest με τη Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ.

(*Το αφιέρωμα «Άνθρωπος και Περιβάλλον» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Η προβολή των ταινιών του αφιερώματος είναι δωρεάν για το κοινό και εξασφαλίζεται η πρόσβαση σε ΑμεΑ.)

Στο πλαίσιο της συνεργασίας της Διεύθυνσης Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς με το Ethnofest, αποτέλεσμα της οποίας είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Εθνογραφικός Κινηματογράφος» έχουν προγραμματιστεί προβολές για σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Πάνελ παρουσιάσεων και συζήτηση με το κοινό στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας “Εργασία και την Επισφάλεια”.

Προβολή της ταινίας: Έξω στο δρόμο (Αίγυπτος, 2015, 70′), Σκηνοθεσία: Γιασμίνα Μετουάλι, Φίλιπ Ριζκ

15.00-17:00 Masterclass από την Ιζαμπέλ Ινγκόλντ και την Βιβιάν Περελμούτερ

Πάνελ παρουσιάσεων και συζήτηση με το κοινό στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας “Άνθρωπος και Περιβάλλον”.

Η συνεργασία μας με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας αποσκοπεί στην αξιοποίηση του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ για την ευαισθητοποίηση των πολιτών, και πρωτίστως των νέων, όσον αφορά την άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Ακόμη, επιδίωξή μας είναι η διεύρυνση του επιστημονικού διαλόγου σχετικά με τη διαχείριση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, σε έναν κόσμο που από όλες τις απόψεις αλλάζει ραγδαία.

Φέτος για πρώτη φορά η συνεργασία μας με το Ethnofest περιλαμβάνει και μια πιλοτική εκπαιδευτική δράση: τις προβολές επιλεγμένων εθνογραφικών ντοκιμαντέρ σε μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (24, 25 Νοεμβρίου 2016). Η υλοποίηση αυτής της ιδέας αποτελεί για όλους εμάς που εργαζόμαστε στη ΔΝΠΑΑΠΚ μια ενδιαφέρουσα πρόκληση, καθώς η διασύνδεση του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ με την εκπαιδευτική πράξη αλλά και η γνωριμία των μαθητών με την έννοια της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν ιδιαίτερη αξία και πολλαπλασιαστικά οφέλη. Κύριο μέλημά μας είναι να αναζητήσουμε, σε συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα, τρόπους με τους οποίους το εθνογραφικό ντοκιμαντέρ μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο γνωριμίας και εξοικείωσης των μαθητών με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, αποτελώντας αφορμή για συζήτηση, μέσο διεύρυνσης της αισθητικής τους παιδείας και όξυνσης της συνείδησής τους ως ενεργών πολιτών.

Τι είναι η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά; Πώς εμπλουτίζει την αντίληψή μας για τις σημερινές πολιτισμικές πρακτικές και τη δυναμική σχέση τους με αυτές του παρελθόντος; Πώς μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας εθνογραφικής ματιάς στην πολιτισμική εμπειρία και στις συλλογικές ταυτότητες, όπως αυτές διαμορφώνονται ή μετασχηματίζονται στην εποχή μας, ποιες δυνατότητες και ποιες δυσκολίες παρουσιάζει η οπτική της αναπαράσταση με τη μορφή ενός εθνογραφικού φιλμ;

Η Σύμβαση για την προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO (2003), στην οποία η Ελλάδα προσχώρησε το 2006, αποτελεί ένα διεθνές πλαίσιο για τη διαχείριση ζητημάτων που αφορούν τη μελέτη, διαφύλαξη και ανάδειξη ενός ευρύτατου φάσματος κοινωνικών και πολιτισμικών πραγματικοτήτων. Ο όρος Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνεται όλο και συχνότερα στην ορολογία των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, ενώ οι πολιτικές που σχετίζονται με αυτήν όλο και περισσότερο γίνονται αντικείμενο δημόσιου διαλόγου και προβληματισμού…»

Η Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εγκαινιάζει φέτος μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνεργασία με το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (26-29/11/2015).

Στόχος της συνεργασίας αυτής είναι ο εμπλουτισμός του διαλόγου και του προβληματισμού σχετικά με την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων δημιουργών και επιστημόνων αλλά και όλων όσοι ενδιαφέρονται για το εθνογραφικό ντοκιμαντέρ.

Έτσι, στο φετινό Φεστιβάλ Εθνογραφικού Ντοκιμαντέρ της Αθήνας έχει περιληφθεί η θεματική ενότητα «Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά», στο πλαίσιο της οποίας θα προβληθούν τέσσερις ταινίες:

• «Δεν Βάφουν Όλα τα Φυτά» του Γιάννη Μαρκάκη,
• «Γκάιντες Λαλούν» του Δημήτρη Κιτσικούδη
• «Η Νύφη του Καθρέφτη» της Δέσποινας Πανταζή

Τέλος, θα προβληθεί η ταινία« ‘‘Μόνο τον μαντρακά βαστεί…’’ : Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία Σήμερα», παραγωγή της Διεύθυνσης Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ (σκην. Σίλας Μιχάλακας και Γιάννης Ν. Δρίνης, επιστ. σύμβ. Δρ. Αλέκος Φλωράκης). Η ταινία δημιουργήθηκε προκειμένου να υποστηριχθεί η εγγραφή της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO).