Mε αφορμή το ένδυμα. Συνομιλώντας με την Ιωάννα Παπαντωνίου και την Αγγέλα Γιαννακίδου | Νάντια Μαχά – Μπιζούμη
Inspired by dress. In conversation with Ioanna Papantoniou and Angeliki Giannakidou | Nadia Machá – Bizoúmi
Από το κείμενο του χαιρετισμού της Σταυρούλας – Βίλλυς Φωτοπούλου, Διευθύντριας Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, στην έκδοση του βιβλίου:
“Η έκδοση αυτή δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο που ήρθε να προστεθεί στη βιβλιογραφία για τις τοπικές φορεσιές και το ένδυμα. Κρατάτε στα χέρια σας το απόσταγμα σοφίας, αγάπης και γνώσης δύο πολύτιμων για τον ελληνικό πολιτισμό ανθρώπων, της Ιωάννας Παπαντωνίου και της Αγγελικής Γιαννακίδου. Με αφετηρίες διαφορετικές, με πορείες διακριτές στον χώρο και τον χρόνο, και με μια φλόγα που παραμένει άσβηστη μέχρι σήμερα, οι δύο αυτές συναρπαστικές γυναίκες ξεδιπλώνουν μέσα από τη συνομιλία τους με τη Νάντια Μαχά-Μπιζούμη πτυχές από τη ζωή και το έργο τους. Οι τοπικές φορεσιές και το ένδυμα γενικότερα, ως φορείς μνήμης και ιστορίας, αλλά και αφετηρία για νέες, σύγχρονες δημιουργίες, συνθέτουν το υπόβαθρο των δύο αυτών συνομιλιών. Στις σελίδες που ακολουθούν συναντάμε επίσης την Αγγελική Χατζημιχάλη, την Καλλιρόη Παρέν, αλλά και την Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, σπουδαίες γυναίκες που με τη ζωή και το έργο τους αποτέλεσαν έμπνευση για τις δύο πρωταγωνίστριες της παρούσας έκδοσης.
Είναι η λειτουργία του ενδύματος πάνω στο σώμα, όσα προβάλλει, όσα κρύβει και αυτά που συμβολίζει, όπως επισημαίνει η Ιωάννα Παπαντωνίου. Είναι οι ιστορίες των ανθρώπων και η σχέση τους με τις τοπικές φορεσιές που κινητοποιούν την Αγγελική Γιαννακίδου· είναι που πάνω τους μπορεί κανείς να διαβάσει την ταυτότητα των ανθρώπων και του τόπου, να ανιχνεύσει στοιχεία οικονομίας, ιδεολογίας, παραγωγικών διαδικασιών και, πάνω από όλα, την ικανότητα των ανθρώπων να απαντούν δημιουργικά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Οι επιτόπιες έρευνες χρόνων, η ολιστική προσέγγιση του ενδύματος μέσα από τη διερεύνηση της σχέσης του με τις συγκεκριμένες, τις τοπικές κοινωνικές και ιστορικές συνθήκες, παράλληλα με τις δυνατότητες δημιουργικής συνομιλίας του με το παρόν, στοιχειοθετούν κοινές συνισταμένες στη διαδρομή τους. Την αναφορά τους δε στον δυναμικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν οι τοπικοί πολιτιστικοί σύλλογοι, παραμερίζοντας τον μιμητισμό και την τάση για τυποποιημένες παραστάσεις που κυριάρχησε για αρκετά χρόνια, οφείλουμε να την αφουγκραστούμε και να τη λάβουμε σοβαρά υπόψη. Η παράδοση είναι και για τις δύο σπουδαίες αυτές κυρίες μια πηγή έμπνευσης, διότι μπορούν να διακρίνουν τα αποτυπώματα των αλλαγών που φέρει μέσα της. Όταν συζητάμε για την αλλαγή και για την παράδοση, συνήθως στεκόμαστε αμυντικά απέναντι στην αλλαγή που φέρνει το παρόν. Αυτό που συχνά ξεχνάμε είναι ότι η ίδια η παράδοση είναι αποτέλεσμα προσαρμογών σε αλλαγές που επήλθαν στον παρελθόν. Το ένδυμα είναι ένας πολύ ευαίσθητος τέτοιος δείκτης, μας μιλάει πολύ καθαρά για τα νέα υλικά, για τις νέες τάσεις και προτιμήσεις που αποτυπώθηκαν στα ενδύματα και, κυρίως, για το συστημικό τρόπο που αυτοί οι νεωτερισμοί του παρελθόντος αφομοιώθηκαν σε έναν δεδομένο, τοπικό ενδυματολογικό κώδικα. Η διεισδυτική ματιά της Ιωάννας Παπαντωνίου και της Αγγελικής Γιαννακίδου, η σοφία που αποκόμισαν παρατηρώντας αυτές τις αλλαγές και η δημιουργικότητα που ανέπτυξαν είναι παρακαταθήκες για όλους και όλες που θα ακολουθήσουν στα χνάρια τους. Το Ίδρυμα Βασίλη Παπαντωνίου (πρώην Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα), η ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Ενδυμασιολογίας, οι πρωτοποριακές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό από τη μια· το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, το δίκτυο τεχνουργών ΡΙΖΑ, η γυναικεία επιχειρηματικότητα PLETENO, το δίκτυο αγροτικών μουσείων Θράκης από την άλλη, αποτελούν μερικούς από τους σταθμούς που υφαίνουν την ανεκτίμητη προσφορά των δύο σπουδαίων αυτών Ελληνίδων στον ελληνικό πολιτισμό. Είμαι βέβαιη ότι η ζωή και το έργο τους θα αποτελέσει κίνητρο και φάρο δημιουργίας για τις νέες γενιές. Ευελπιστούμε η έκδοση αυτή να σταθεί αφορμή για να παραδοθεί η σκυτάλη της έμπνευσης, της αγάπης και της γνώσης για τις τοπικές φορεσιές και το ένδυμα σε νέα χέρια.”