Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς & Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ένωσης), στο πλαίσιο της Συνεργασίας Κίνας-Χωρών Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΚΑΕ) – China – CEEC Cooperation διοργάνωσε το 3ο Φόρουμ Ειδικών για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, με θέμα: «Κλιματική Αλλαγή και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά», το οποίο πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στις 15/6/2022.
Το παρακολούθησαν περίπου 100 άτομα από Ευρώπη, Ασία και Αμερική και διαρθρώθηκε ως εξής:
Εισαγωγικές Ομιλίες
– Άυλη πολιτιστική κληρονομιά και κλιματική αλλαγή: Ανθρωποκεντρικές απαντήσεις σε μια ανθρωπογενή κρίση – Σταυρούλα Φωτοπούλου, Διευθύντρια Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ
– Παρουσίαση πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων αναφορικά με τις κλιματικές παραμέτρους, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τις δράσεις προσαρμογής – Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
1η Συνεδρία
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά
– Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και κλιματική αλλαγή: Μαθήματα από την Elinor Ostrom – Hanna Schreiber, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Μεθοδολογίας Πολιτικής Επιστήμης, Τομέας Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας
– Κλιματική Αλλαγή και Καλλιέργεια της Αμπέλου: Προβλήματα και Προοπτικές – Κατερίνα Μπινιάρη, Αναπλ. Καθηγήτρια, Δ/ντρια Εργαστηρίου Αμπελολογίας του Γεωπονικoύ Πανεπιστημίου Αθηνών
– Κλιματική αλλαγή, επιπτώσεις και μέτρα προσαρμογής στον ελλαδικό χώρο, Δρ. Χρήστος Γιαννακόπουλος, Διευθυντής Ερευνών – Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Εθνικό Εστιακό Σημείο Επαφής στο Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)
2η Συνεδρία
Η συμβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην αντιμετώπιση και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
– Η διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς συμβάλλει στην ανταπόκριση στην κλιματική αλλαγή; Προγράμματα για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Κίνας ως υποδείγματα – Mr Zhu Gang, Associate Research Fellow, Chinese Academy of Social Sciences/ Deputy Secretary General, China Folklore Society / Facilitator, UNESCO-Living Heritage Entity
– Η συμβολή των αναβαθμίδων στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της ξηρασίας – Θεοδώρα Πετανίδου, Kαθηγήτρια Τμήματος Γεωγραφίας Πανεπιστημίου Αιγαίου, Εργαστήριο Βιογεωγραφίας και Οικολογίας
– Κλιματική Αλλαγή και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: Τα ιερά δάση της Ηπείρου – Δρ Καλλιόπη Στάρα, Διδάσκουσα στο Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Εργαστήριο Οικολογίας
Στρογγυλή Τράπεζα
Πολιτικές για την αξιοποίηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
– Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
– Αντωνία Ζερβάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
– Δρ. Χρήστος Γιαννακόπουλος, Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Εθνικό Εστιακό Σημείο Επαφής στο Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)
– Σταυρούλα Φωτοπούλου, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ
– Ιωάννης Δρίνης, Τμηματάρχης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ
H αφίσα του Φόρουμ είναι διαθέσιμη εδώ και το πρόγραμμα σε μορφή Pdf εδώ.
To Forum έχει αναρτηθεί στο YouTube και μπορείτε να το παρακολουθήσετε:
Στην ελληνική γλώσσα:
– Part 1
– Part 2
– Part 3
– Part 4
Στην αγγλική γλώσσα:
– Part 1
– Part 2
– Part 3
– Part 4
Concept Note:
Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, συμβαίνει ήδη και εκθέτει την ανθρωπότητα σε αυξανόμενους και πολλαπλούς κλιματικούς κινδύνους όπως καύσωνες, μέγα-πυρκαγιές, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα, που προκαλούν καταστροφές και σημαντικές επιπτώσεις σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας και κοινωνικής οργάνωσης.
Η ανάγκη τήρησης από τη διεθνή κοινότητα, των δεσμεύσεων και των στόχων των διεθνών Συμβάσεων και Συμφωνιών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Σύμφωνα με τις πρόσφατες επιστημονικές εκτιμήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC 2021, 2022), το παράθυρο ευκαιρίας για τον μετριασμό και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης διαρκώς συρρικνώνεται, ενώ προβλέπεται δυσανάλογη αύξηση του κόστους αντιμετώπισης των κινδύνων, θωράκισης των κοινωνιών και αποκατάστασης των συνεπειών.
Ο τομέας της πολιτιστικής κληρονομιάς, δεν παραμένει αλώβητος από την κλιματική κρίση, αφού τις προσεχείς δεκαετίες όπως έχει επισημανθεί επανειλημμένα από την UNESCO και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς θα κινδυνεύσουν ακόμα και με απώλεια.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η συζήτηση σε ό,τι αφορά τις δυνητικά δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά, όπως καταγράφονται με ιδιαίτερη οξύτητα στις νησιωτικές κοινωνίες του Ειρηνικού, στους πόλους, αλλά και σε άλλες περιοχές του πλανήτη.
Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά μάς μεταφέρει τους τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος οργάνωσε την επιβίωση του στον πλανήτη, η οποία πάντα εξαρτιόταν από την ικανότητά του να προσαρμοστεί στο φυσικό περιβάλλον (τεχνογνωσίες και γνώσεις για τον κόσμο και το σύμπαν, όπως παραδοσιακές καλλιέργειες και λαϊκές αντιλήψεις για τη μετεωρολογία, εθιμικές πρακτικές διαχείρισης φυσικών πόρων), αλλά και να ρυθμίσει τις κοινωνικές σχέσεις (διαβατήριες τελετές, μύθοι καταγωγής, κλπ.).
Ταυτόχρονα όμως η άυλη πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να αποτελέσει και ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης προκειμένου οι σύγχρονες κοινωνίες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής ή/και να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις του. Μπορεί να σταθεί αρωγός στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή καθώς ό,τι έχει κληροδοτηθεί από τις προηγούμενες γενιές ως κοινωνική πρακτική και τεχνογνωσία συμπυκνώνει τις απαντήσεις που έδωσαν οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί στις πολυποίκιλες προκλήσεις για το περιβάλλον.