Πρόκειται για την τέχνη/εμπειρική τεχνική παρασκευής του τυριού «μανούρι» στην περιοχή της Βλάστης Εορδαίας. Το «μανούρι» είναι είδος τυριού τυρογάλακτος που παρασκευάζεται από υψηλής λιποπεριεκτικότητας γίδινο γάλα. Αντίθετα με τα περισσότερα τυριά τυρογάλακτος, που αποτελούν υποπροϊόντα της διαδικασίας της τυροκομίας, είναι το κύριο προϊόν. Θεωρείται το εκλεκτότερο παραδοσιακό τυρί τυρογάλακτος στον ελληνικό χώρο. Η παραδοσιακή παρασκευή του «μανουριού» αποτελεί εθιμική διαδικασία που σχετίζεται με τη γεωγραφική περιοχή και το πολιτισμικό τοπίο, ενώ η κατανάλωση επιτελείται τελετουργικά. Η προσφορά «μανουριού» ως δώρο αποτελεί ακόμη και σήμερα μια εκδήλωση κοινωνικότητας, που συνδέεται με την τοπική παράδοση και ταυτότητα της περιοχής.

Το στοιχείο εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2022 (Υπουργική Απόφαση Εγγραφής).

Πεδία Δελτίου Στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς 

[accordion multiopen=”true”]
[toggle title=”1. Σύντομη παρουσίαση του στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς “]

α. Με ποιο όνομα αναγνωρίζεται το στοιχείο από τους φορείς του:

Η τέχνη της παραδοσιακής παρασκευής του τυριού «Μανούρι Βλάστης»

β. Άλλη/-ες ονομασία/ες:

Μανούρι – παραδοσιακή/ χειρωνακτική τυροκομία

γ. Σύντομη Περιγραφή

Πρόκειται για την τέχνη/εμπειρική τεχνική παρασκευής του τυριού Μανούρι, στην περιοχή της Βλάστης Εορδαίας. Το Μανούρι είναι είδος τυριού τυρογάλακτος που παρασκευάζεται από υψηλής λιποπεριεκτικότητας γίδινο γάλα. Αντίθετα με τα περισσότερα τυριά τυρογάλακτος που αποτελούν υποπροϊόντα της διαδικασίας της τυροκομίας, είναι το κύριο προϊόν. Θεωρείται το εκλεκτότερο παραδοσιακό τυρί τυρογάλακτος στον ελληνικό χώρο.

δ. Πεδίο ΑΠΚ:

□ προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις

□ επιτελεστικές τέχνες

√ κοινωνικές πρακτικές-τελετουργίες-εορταστικές εκδηλώσεις

□ γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν

√ τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία

√ άλλο: αγροδιατροφικές παραδόσεις

 

ε. Περιοχή όπου απαντάται το στοιχείο:

Βλάστη Κοζάνης, Νάματα Κοζάνης

στ. Λέξεις-κλειδιά:

Τυρί, τυριά, αγροδιατροφή, Μυζήθρα, Μπάτζος, γάλα, κατσικίσιο, γίδινο, τυροκόμηση, τυροκομία, γαλακτοκομικά προϊόντα

[/toggle]

[toggle title=”2. Ταυτότητα του φορέα του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

α. Ποιος/-οι είναι φορέας/-είς του στοιχείου;

Φορείς του στοιχείου είναι οι χρήστες του, οι μόνιμοι και εποχικοί κάτοικοι της Δημοτικής Ενότητας Βλάστης του Δήμου Εορδαίας και της Τοπικής Κοινότητας Ναμάτων Δήμου Βοΐου, Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και οι καταγόμενοι από αυτές. Επίσης, οι παραγωγοί του, που εκπροσωπούνται από τον Κτηνοτροφικό Σύλλογο Βλάστης

β. Έδρα/τόπος

Κτηνοτροφικός Σύλλογος Βλάστης
Διεύθυνση: Κούμα 39, ΤΚ: 401 00, Τύρναβος
e-mail: harislelekis2004@gmail.com

γ. Περαιτέρω πληροφορίες για το στοιχείο:
Αρμόδιο/-α πρόσωπο/-α
Όνομα: Χρήστος Λελέκης
Ιδιότητα: Πρόεδρος του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Βλάστης
e-mail: harislelekis2004@gmail.com

[/toggle]
[toggle title=”3. Αναλυτική περιγραφή του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως απαντάται σήμερα”]

Η βιοτεχνική – χειροτεχνική τυροκόμηση του Μανουριού γίνεται από τους κτηνοτρόφους που κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού διατηρούν τα κοπάδια τους στον ορεινό και ημιορεινό χώρο που ορίζεται από τα βουνά Άσκιο και Μουρίκι. Η παραδοσιακή παρασκευή του Μανουριού γίνεται αποκλειστικά εποχικά, μόνο κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, γιατί τότε το γάλα έχει την απαραίτητη ποσότητα λίπους για να γίνει το τυρί.
Κατά την τυροκόμηση, δηλαδή τη συμπύκνωση των συστατικών του γάλακτος με την πήξη, δημιουργείται το τυρόπηγμα, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε τυρί, ενώ συγχρόνως αποβάλλεται το τυρόγαλο. Από το τυρόγαλο παρασκευάζονται τα τυριά τυρογάλακτος. Για τον ελλαδικό χώρο τα πιο γνωστά τυριά αυτής της κατηγορίας είναι ο Ανθότυρος, η Μυζήθρα και το Μανούρι (Μπίντσης & Παπαδήμας 2013, 57-59). Από αυτά το Μανούρι θεωρείται το εκλεκτότερο (Κτηνοτροφική 1994, 17), με πλούσια γεύση και εξαιρετικές οργανοληπτικές ιδιότητες.
Για το Μανούρι Βλάστης χρησιμοποιείται γίδινο γάλα. Προηγείται η παρασκευή του Μπάτζου, που είναι τυρί χαμηλών λιπαρών, αλλά πλούσιο σε πρωτεΐνες. Η τυροκόμηση του Μπάτζου γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να αφήνει όλο το λίπος του γάλακτος στο τυρόγαλο από το οποίο προκύπτει το Μανούρι. Το λίπος είναι το συστατικό που του δίνει την ιδιαίτερη γεύση του.
Το Μανούρι έχει, από το 1994, αναγνωριστεί ως τυρί Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, σύμφωνα με τον κανονισμό 2081/92 ΕΟΚ του Συμβουλίου (της ΕΕ) για την «Προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων»1. Σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση (αρ. ΦΕΚ 313028-8 11-1-94/Β), η ονομασία «ΜΑΝΟΥΡΙ» αναγνωρίζεται ως ΠΟΠ για το τυρί τυρογάλακτος που παράγεται στις περιοχές Θεσσαλίας και Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, από τυρόγαλα πρόβειου ή γίδινου γάλακτος ή μιγμάτων τους, στο οποίο μπορεί να προστεθεί πρόβειο ή γίδινο γάλα ή κρέμα τους.
Η αίτηση 95/30/10-1-94 περί αναγνώρισης ΠΟΠ του τυριού Μανούρι η οποία συντάχθηκε από τη Συνεταιριστική Οργάνωση «ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΣΥΝ.ΠΕ», αναφέρει πως «αρχικά το τυρί αυτό παρασκευάζονταν από τυρόγαλα κατσικίσιου γάλακτος ή μιγμάτων του με πρόβειο, που λαμβανόταν κάτω από ειδικές συνθήκες τυροκόμησης» (Κτηνοτροφική 1994, 16). Στο ίδιο κείμενο γίνεται και αναφορά στο μανούρι Βλάστης, που είναι το πλέον ονομαστό. Η βιβλιογραφική αναφορά –η παλαιότερη ίσως – εντοπίζεται στα 1936 στον Πρακτικό Οδηγό του Γεωργού του Φιλοποίμενος Τζουλιάδη: «… τα πιο ονομαστά μανούρια γίνονται στο Μπλάτσι της Μακεδονίας» [η κοινότητα ονομάστηκε Βλάστη επίσημα στα 1930, παλαιότερες ιστορικές αναφορές της ονομασίας του χωριού – από το 18ο αι. – ως Μπλάτζι, Πλάτζι, Μπλάτση, Βλάτσι συμφωνούν με την προφορική ονομασία που ακόμη χρησιμοποιείται από τους ντόπιους (Μπάγκαβος 2010, 15)].
Η ιδιαιτερότητα του Μανουριού Βλάστης είναι ότι εκεί εξακολουθεί να παράγεται με τον παραδοσιακό τρόπο, δηλαδή: α) να γίνεται αποκλειστικά εποχικά, το καλοκαίρι καθώς μόνο τότε είναι κατάλληλο το γάλα, β) να παρασκευάζεται από κατσικίσιο γάλα και γ) η τυροκόμηση να γίνεται καθημερινά, αμέσως μετά το άρμεγμα των ζώων, στη στάνη.
Τα τυποποιημένα τυριά με την ΠΟΠ «μανούρι» είναι ουσιαστικά υποπροϊόντα της τυροκόμησης της φέτας ή άλλων σκληρών ή ημίσκληρων τυριών και γίνονται με την προσθήκη φρέσκιας κρέμας γάλακτος στο τυρόγαλα (Ανυφαντάκης 1998, 123), σε τυροκομεία, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου. Αντίθετα, στη Βλάστη, το κύριο προϊόν της παραγωγής είναι το μανούρι με το μπάτζο να αποτελεί το υποπροϊόν, καθώς είναι τυρί με χαμηλά λιπαρά και αντίστοιχα εμπορικής αξίας.
Υπάρχει, επομένως, ένα τυποποιημένο προϊόν, το οποίο πληροί τις νομικές προϋποθέσεις για να χαρακτηριστεί ΠΟΠ, γίνεται σε τυροκομεία που –πιθανότατα – πληρούν όλους τους κανόνες και τις προϋποθέσεις υγιεινής και ασφάλειας τροφίμων και μπορεί να παραχθεί όλο το χρόνο. Το τελικό προϊόν είναι, όμως, διαφορετικό, τόσο ως προς την τεχνολογία παρασκευής, όσο και ως προς τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά. Η διαφορά ως προς την υφή και τη γεύση είναι εμφανής και αναγνωρίσιμη σε όποιον έχει δοκιμάσει τα δύο τυριά.
Αξιοσημείωτη είναι και η σχέση της τοπικής κοινωνίας με το μανούρι, το οποίο επιδρά στην κατασκευή μιας τοπικής ταυτότητας – κατ’ αναλογία, ίσως, με τη φέτα σε εθνικό επίπεδο (Πετρίδου 2006). Εξάλλου η σχέση της διατροφής με την εικόνα του εαυτού, τη διαμόρφωση της ταυτότητας και τη διεκδίκηση μιας θέση στον πολιτισμικό χάρτη, είναι κοινή διαπίστωση (βλ. Πετρίδου 2006· Γιακουμάκη 2006· Yiakoumaki 2006· Ball 2003 κ.α.). Για τους ντόπιους το Μανούρι είναι «ο βασιλιάς των τυριών»2, το πιστεύουν και το γιορτάζουν, με την καθιερωμένη «γιορτή του μανουριού» κάθε χρόνο, κατά το μήνα Αύγουστο. Είναι ένας ζωτικός μύθος που επηρεάζει άμεσα το αφήγημα που σχηματίζουν για τον εαυτό τους, το οποίο αποτελεί μια πολιτισμική κατασκευή σε σχέση με τον τόπο και σε χρονική σύνδεση με το οικογενειακό τους παρελθόν αλλά και με το παρόν, πολλώ δε μάλλον που οι ντόπιοι συνδέονται με τον τόπο καταγωγής τους μερικούς μήνες το χρόνο, κατά τις θερινές τους διακοπές. Στα αστικά κέντρα όπου διαμένουν οι περισσότεροι, η παρασκευή και η κατανάλωση του φαγητού αποτελεί πολιτισμικό κεφάλαιο όταν σχετίζεται με την παραδοσιακή εμπειρία (Sutton & Vournelis 2009, 164). Για αυτούς που δεν ζουν πλέον στη Βλάστη, το μανούρι έχει έναν ακόμη λόγο να είναι ‘νόστιμο’. Γιατί έχει τη γεύση του σπιτιού στο οποίο ‘νοσταλγικά’ επιστρέφουν κάθε καλοκαίρι (βλ. Petridou 2001, 89 και Σερεμετάκη 1996, 35). Για τους πιο θρησκευόμενους που ακολουθούν νηστεία το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου η κατανάλωση μανουριού τη μέρα του Δεκαπενταύγουστου επιτελείται με σχεδόν τελετουργικό τρόπο.
Σύμφωνα με γνωστό τοπικό λαογράφο της περιοχής «το μανούρι έχει την παράξενη ιδιότητα να αποτοξινώνει τον οργανισμό μας, να αφαιρεί περιττά και επιβλαβή λίπη, να προστατεύει ακόμα και τα δόντια από την καταστρεπτική τερηδόνα, προς μεγάλη λύπη των οδοντιάτρων (sic). Είναι ένα από τα πιο εκλεκτά, ευγενή και περιζήτητα εδέσματα». Ο ίδιος σώζει τοπικό θρύλο για το πώς έσωσε Βλατσιώτης μεγαλοτσέλιγκας τον καταδικασμένο σε θάνατο γιό του, ανταλλάσοντας τη ζωή του με μανούρια που πήγε δώρο στο Βαλή Πασά (Γενικό Διοικητή) στα Μπίτολα, την έδρα του βιλαετίου όπου υπαγόταν η Βλάστη κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επίσης, μεταφέρει τη συνήθεια να προσφέρονται μανούρια ως δώρο, ως συνοδευτικό της προίκας, ως αντάλλαγμα για κάποια εξυπηρέτηση (Βίττης 1981: 181-183). Η προσφορά μανουριού ως δώρο αποτελεί ακόμη και σήμερα μια εκδήλωση κοινωνικότητας που συνδέεται με την τοπική παράδοση και το τοπικά παρασκευασμένο προϊόν. Από την πρακτική αυτή, ασφαλώς, δεν εξαιρέθηκε η συντάκτρια του δελτίου (!).

 

[/toggle]
[toggle title=”4. Χώρος/εγκαταστάσεις και εξοπλισμός που συνδέονται με την επιτέλεση/ άσκηση του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

Η τυροκομία του Μανουριού (και του Μπάτζου) γίνεται αμέσως μετά το άρμεγμα των ζώων, στη στάνη, δύο φορές την ημέρα, πρωί και απόγευμα. Γίνεται από τους ίδιους τους κτηνοτρόφους, με απλό εξοπλισμό, καζάνι, ξύλινη κουτάλα, υφασμάτινες τσαντίλες (τσαντλάρια), ραμμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνουν στα τυριά το χαρακτηριστικό σχήμα τους. Είναι δηλαδή μια μακρόστενη θήκη στις δύο άκρες της οποίας μπαίνει το νωπό τυρί ώστε να κρέμονται δύο κάθε φορά τυριά προκειμένου να στραγγίσουν.
Τα φρέσκα τυριά κρέμονται σε κατώγια δροσερά και με παροχή αέρα, με φυσικό ή τεχνητό πλέον τρόπο, αποβάλλουν σταδιακά την υγρασία. Το μανούρι τρώγεται είτε νωπό είτε ξερό, αποδίδοντας διαφορετική γεύση και υφή σε κάθε στάδιο ωρίμανσης, μέρα με τη μέρα. Λόγω του τρόπου στραγγίσματος του τυριού με τη βοήθεια του αέρα, πολλοί παραγωγοί το αποκαλούν και «εαρομάνουρο». Πρόκειται για νεολογισμό που επινοήθηκε για να διαφοροποιηθεί το τελικό προϊόν από το χαρακτηρισμένο με ΠΟΠ.
Όσο για τη γιορτή του μανουριού, λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στην κεντρική πλατεία του χωριού, όπου στήνεται και μια πρόχειρη εγκατάσταση προσομοίωση στάνης με κλαδιά δέντρων. Για την ημέρα αυτή νέα παιδιά μαζεύουν κλαδιά από το δάσος και διαμορφώνουν στις εισόδους της πλατείας αψιδωτές κατασκευές με αυτά, ορίζοντας το χώρο της γιορτής. Στα σημεία αυτά πληρώνεται και ένα συμβολικό αντίτιμο ως εισιτήριο για τους συμμετέχοντες επισκέπτες της γιορτής.

[/toggle]

[toggle title=”5. Προϊόντα ή εν γένει υλικά αντικείμενα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της επιτέλεσης/άσκησης του στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

Το κύριο προϊόν είναι το Μανούρι, είδος τυριού και δευτερεύον ο Μπάτζος, επίσης είδος τυριού.

[/toggle]

[toggle title=”6. Ιστορικά στοιχεία για το στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς”]

Εκτός από την αναφορά στον Πρακτικό Οδηγό του Γεωργού του Φιλοποίμενος Τζουλιάδη (1936)1 εντοπίζεται την ίδια χρονιά αναφορά στην «ούρδα από το Μουρίκι» ως την καλύτερη από όλες που πιθανότατα εννοεί το μανούρι, καθώς η ούρδα είναι επίσης τυρί τυρογάλακτος στον τύπο της Μυζήθρας, στο σύγγραμμα: An. N. Hâciu, Aromânii. Comerţ – Industrie – Arte – Expansiune – Civilizaţie. Focşani 1936 (ed. a II-a, Constanţa 2003) (αναφέρεται στο Παράσχος 2019: 32).
Σύμφωνα με τον Φ. Βίττη την τέχνη του μανουριού και των άλλων τυροκομικών στην παρασκευή των οποίων επιδίδονται στη Βλάστη, έφεραν πρόσφυγες που διωγμένοι από τη Μοσχόπολη εγκαταστάθηκαν στη Βλάστη γύρω στο 1754 (Βίττης 1981:181).
Σύμφωνα με πληροφορίες που συνέλεξε ο Νίκος Βλαχοδήμος, η γιορτή του μανουριού ξεκίνησε περίπου στα 1965 με 1969 με αρχικό διοργανωτή την κοινότητα Βλάστης και στις αρχές του 70 την διοργάνωση την ανέλαβε ο κτηνοτροφικός σύλλογος. Την αφορμή έδωσε ένας αστυνομικός που υπηρετούσε στο αστυνομικό τμήμα της Βλάστης, ο οποίος έτυχε να βρεθεί σε μια γιορτή ροδάκινου στο Βελβεντό, και πρότεινε να γίνει μια αντίστοιχη γιορτή στη Βλάστη, για το περίφημο τοπικό προϊόν, το μανούρι.

[/toggle]

[toggle title=”7. Η σημασία του στοιχείου σήμερα”]

α. Ποια είναι η σημασία του στοιχείου για τα μέλη της κοινότητας/τους φορείς του;

Η σημασία του στοιχείου για τα μέλη της κοινότητας είναι πολύ μεγάλη, για δύο λόγους: ο πρώτος είναι ότι αποτελεί στοιχείο της πολιτιστικής τους ταυτότητας και ο δεύτερος ότι η τυποποιημένη μορφή του τυριού διαφοροποιείται αισθητά από αυτό που γνωρίζουν ως το παραδοσιακό μανούρι Βλάστης. Η παραδοσιακή παρασκευή του μανουριού αποτελεί εθιμική διαδικασία που σχετίζεται με τη γεωγραφική περιοχή και το πολιτισμικό τοπίο, ενώ η κατανάλωση επιτελείται τελετουργικά ως εκδήλωση κοινωνικότητας και συνδέεται με εθιμικές και κοινωνικές πρακτικές συμπεριφοράς.

β. Ποια είναι η σημασία του στοιχείου για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία;

Καθώς η πλειονότητα των κατοίκων της ελληνικής επικράτειας έχουν τη δυνατότητα να γευτούν το μανούρι στην τυποποιημένη του μορφή, αγνοούν την ιδιαιτερότητα του τυριού που παράγεται με τον παραδοσιακό τρόπο τυροκόμησης. Η αναγνώριση του δεύτερου ως Στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς θα ευνοήσει τη διάδοση της γνώσης σχετικά με αυτό. Χωρίς να υποκαθιστά, αλλά και ούτε να ανταγωνίζεται το ένα προϊόν το άλλο, θα είναι κοινωνικά επωφελής η διατήρηση και η διαφοροποίηση των δύο. 

γ. Συμμετείχε και πώς η κοινότητα στην προετοιμασία της εγγραφής του στοιχείου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς;

Την προετοιμασία του δελτίου στήριξαν εκτός από τον Κτηνοτροφικό Σύλλογο Βλάστης και μεμονωμένους παραγωγούς (Γ. Τριανταφύλλου, Ν. Χαλδούπης, Χ. Λελέκης), ο Σύλλογος Βλατσιωτών Βόλου και ο Σύλλογος Βλατσιωτών Πτολεμαΐδας «Ο Προφήτης Ηλίας».

[/toggle]

[toggle title=”8.Διαφύλαξη/ανάδειξη του στοιχείου”]

α. Πώς μεταδίδεται το στοιχείο στις νεότερες γενιές σήμερα; 

Αν και η κατανάλωση του μανουριού είναι ευρέως διαδεδομένη στους κατοίκους των δύο χωριών, της Βλάστης, των Ναμάτων και της γύρω περιοχής, η παρασκευή του πραγματοποιείται από ελάχιστους κτηνοτρόφους και η μετάδοσή της τεχνογνωσίας τους είναι μάλλον προβληματική.

β. Μέτρα διαφύλαξης/ανάδειξης του στοιχείου που έχουν ληφθεί στο παρελθόν ή που εφαρμόζονται σήμερα (σε τοπική, περιφερειακή ή ευρύτερη κλίμακα)

Η αναγνώριση του τυριού «Μανούρι» ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης το 1994 έγινε με τη λογική της διαφύλαξης και της ανάδειξης του προϊόντος. Η ανάγκη εμπορευματοποίησης και τυποποίησης προκάλεσε τη διαφοροποίηση, που είναι θεμιτή, στο βαθμό που δεν θέτει σε κίνδυνο το παραδοσιακό προϊόν. Για το τελευταίο δεν έχουν ληφθεί μέτρα διαφύλαξης. 

γ. Μέτρα διαφύλαξης/ανάδειξης που προτείνεται να εφαρμοστούν στο μέλλον (σε τοπική, περιφερειακή ή ευρύτερη κλίμακα)

Η σαφής διαφοροποίηση του τυποποιημένου μανουριού του εμπορίου και του μανουριού Βλάστης που καταναλώνεται σε τοπική κλίμακα, τουλάχιστον με την ανάδειξή του σε Στοιχείο ΑΠΚ, είναι το πρώτο στάδιο διαφύλαξής του. Έχοντας αυτό ως δεδομένο, μπορεί να γίνεται η σχετική αναφορά και πειραματική παρασκευή σε Σχολές Τυροκομίας ανά την Ελλάδα, ώστε να διατηρηθεί η τεχνογνωσία. Το περιορισμένο χρονικό διάστημα παρασκευής του μανουριού Βλάστης κατά τη διάρκεια του χρόνου δεν επιτρέπει την οικονομική του εκμετάλλευση σε μεγάλο βαθμό και επομένως δεν θέτει σε οποιοδήποτε κίνδυνο το αναγνωρισμένο ΠΟΠ τυρί με την ονομασία Μανούρι. Ο μικρός αριθμός ανθρώπων που κατέχουν την τεχνογνωσία παρασκευής του μανουριού Βλάστης καθιστά επιτακτική την ανάγκη καταγραφής και κυρίως μετάδοσης της τεχνικής στην πράξη.
Επιπρόσθετο μέτρο διαφύλαξης θα μπορούσε να είναι η τροποποίηση της αίτησης της ΠΟΠ σύμφωνα με το προηγούμενο του ιταλικού τυριού Asiago, το οποίο αναγνωρίστηκε το 1996, αλλά με αίτηση τροποποίησης, που έγινε αποδεκτή το 2006, διευκρινίστηκαν τα τεχνικά χαρακτηριστικά δύο διαφορετικών μεταξύ τους τύπων, το Asiago pressato και Asiago d’allevo.1
Με τις παρούσες συνθήκες, είναι μάλλον προφανές, ότι τόσο η τεχνολογική εξέλιξη όσο και η φυσική φθορά του χρόνου πιθανότατα σύντομα να επιφέρουν τη διακοπή της παραγωγής του τυριού με τον παραδοσιακό τρόπο –γιατί δεν είναι εύκολη διαδικασία και απαιτεί δέσμευση του παραγωγού, χειρωνακτική εργασία, γνώση της διαδικασίας παραγωγής και παρακολούθησή της σε όλα τα στάδια. Καθώς το γάλα έχει ζωντανούς οργανισμούς, είναι πολύ σημαντικό ο παραγωγός του τυριού να ακολουθήσει προσεκτικά τα στάδια παραγωγής και να παρακολουθεί τη διαδικασία, ειδάλλως το προϊόν μπορεί να αποβεί επικίνδυνο για κατανάλωση.

 [/toggle]

[toggle title=”9. Βασική Βιβλιογραφία”]

Ανυφαντάκης, Εμμανουήλ. (1998). Ελληνικά Τυριά. Μια παράδοση αιώνων. Αθήνα: Εθνική Επιτροπή Γάλακτος Ελλάδος.
Βίττης, Φώτης. (1981). Σταχυολογήματα. Λαογραφικά – Παραδοσιακά – Θρυλικά, Εκκλησιαστικά – Αρχαιολογικά – Ιστορικά της Βλάστης και της Επαρχίας Εορδαίας. Πτολεμαΐδα.
Μπίντσης, Θωμάς, Φώτης Παπαδήμας. (2009). Τυρί. Τεχνολογία Γάλακτος, Τυροκομία, Παρουσίαση Τυριών. Αθήνα: Ψύχαλος.
Μπίντσης, Θωμάς, Φώτης Παπαδήμας. (2013). Φτιάχνω μόνος μου τυρί και γιαούρτι. Αθήνα: Ψύχαλος.
«Κτηνοτροφική», Κεντρική Κλαδική Συνεταιριστική Ένωση Κτηνοτροφικών Προϊόντων. (1994). Αίτηση για αναγνώριση Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης για το τυρί «ΜΑΝΟΥΡΙ». Αθήνα.

Βιβλιογραφία που αναφέρεται στο Δελτίο
Ball, Eric L. (2003). ‘Greek Food After Mousaka: Cookbooks, “Local”Culture, and the Cretan Diet’, Journal of Modern Greek Studies, vol. 21, No 1, May 2003, pp.1–36.
Γιακουμάκη, Βασιλική. (2006). «Περί (Δια)τροφής και Εθνικής Ταυτότητας. Οι διαστάσεις μιας νέας «πολιτισμικής ποικιλότητας» στη σημερινή Ελλάδα», στο Ευθύμιος Παπαταξιάρχης (επιμ.), Περιπέτειες της Ετερότητας – Η παραγωγή της πολιτισμικής διαφοράς στη σημερινή Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Μπάγκαβος, Δημήτρης. (2010). «Βλάστη. Το ιστορικό πλαίσιο», στο Κ.Μ. Τζιώλας (επιμ.), Βλάστη, Μια ιστορική και φωτογραφική περιήγηση.
Παράσχος, Δημήτρης Γ. Βλάστη (Μπλάτσι) – Νάματα (Πιπιλίστα). Ταυτότητα, μύθοι και πραγματικότητες. Αθήνα: Ταξιδευτής.
Πετρίδου, Έλια. (2006). «Τυρί και Έθνος. Εθνικές διεκδικήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση», στο Ευθύμιος Παπαταξιάρχης (επιμ.), Περιπέτειες της Ετερότητας– Η παραγωγή της πολιτισμικής διαφοράς στη σημερινή Ελλάδα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Petridou, Elia. (2001). ‘The taste of Home’, στο D. Miller (επιμ.), Home Possessions. Oxford: Berg.
Σερεμετάκη, Κ. Νάντια. (1996). Παλιννόστηση Αισθήσεων: Αντίληψη και Μνήμη ως Υλική Κουλτούρα στη Σύγχρονη Εποχή. Αθήνα: Ν. Σύνορα-Λιβάνης.
Sutton, David & Leonidas Vournelis. (2009). ‘Vefa or Mamalakis: Cooking Up Nostalgia in Contemporary Greece’, South European Society and Politics, vol. 14, No 2, June 2009, pp. 147–166.
Yiakoumaki, Vassiliki. (2006). ‘ “Local”, “Ethnic”, and “Rural” Food: On the Emergence of “Cultural Diversity”in Post-EU-Accession Greece’, Journal of Modern Greek Studies, vol. 24, No 2, October 2006, pp. 415–445.

[/toggle]

[toggle title=”10. Συμπληρωματικά Τεκμήρια”]

α. Kείμενα (πηγές, αρχειακά τεκμήρια κτλ.) –

β. Χάρτες: –

γ. Οπτικά και ακουστικά τεκμήρια (σχέδια, φωτογραφίες, αρχεία ήχου, βίντεο κτλ.): –

δ. Διαδικτυακές πηγές (υπερσύνδεσμοι): –

[/toggle]

[toggle title=”11. Στοιχεία συντάκτη του Δελτίου”]

α. Όνομα Συντάκτη/-ών
Ελένη Μπίντση

β. Ιδιότητα Συντάκτη/-ών
Λαογράφος ΛΕΜΜ-Θ

γ. Τόπος και Ημερομηνία Σύνταξης του Δελτίου
Θεσσαλονίκη 21/07/2020

[/toggle]

[toggle title=”12. Τελευταία συμπλήρωση/επικαιροποίηση του Δελτίου”]

–

[/toggle]

[/accordion]

* To Δελτίο είναι διαθέσιμο και σε μορφή PDF: Μανούρι_Βλάστης_2021