Κοινότητα Φορέων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η άυλη πολιτισμική κληρονομιά, όπως έχει οριστεί από τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, συνδέεται στενά με την έννοια της κοινότητας, της ομάδας ή και των μεμονωμένων ατόμων, που ασκούν, επιτελούν, αναδημιουργούν και μεταβιβάζουν από γενιά σε γενιά την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Η Σύμβαση του 2003 αποφεύγει να ορίσει πιο συγκεκριμένα την κοινότητα. Για την κατανόηση του όρου «κοινότητα» στο πλαίσιο της Σύμβασης, επιχειρούμε να διευκρινίσουμε τα παρακάτω σημεία:

Η κοινότητα/ομάδα δεν προσδιορίζεται βάσει του μεγέθους της: υπάρχουν περιπτώσεις εκφράσεων ή στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που το σύνολο της τοπικής κοινωνίας συμμετέχει στην επιτέλεσή τους. Σε άλλες περιπτώσεις, η κοινότητα περιορίζεται στους γνώστες μιας παραδοσιακής τέχνης ή τεχνικής (λ.χ. καραγκιοζοπαίχτες). Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις κοινοτήτων πολύ περιορισμένων αριθμητικά, ενώ η Σύμβαση προβλέπει την πιθανότητα ο φορέας ενός στοιχείου άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς να είναι ένα μόνο άτομο.

Κάποιες κοινότητες διαθέτουν ένα πιο σταθερό και οργανωμένο πλαίσιο, σε σχέση με άλλες. Για παράδειγμα, οι μαστιχοπαραγωγοί στη Χίο είναι ενταγμένοι τόσο στα πρωτοβάθμια σωματεία τους ανά μαστιχοχώρι, όσο και στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους ξυλοναυπηγούς, οι οποίοι δεν διαθέτουν επαγγελματική οργάνωση.

Όλοι μας μπορούμε να είμαστε μέλη περισσότερων κοινοτήτων φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα μέλη μιας κοινότητας φορέων έχουν συχνά διακριτούς ρόλους στην επιτέλεση μιας άυλης πολιτιστικής πρακτικής. Επίσης, οι ρόλοι των μελών μιας κοινότητας είναι δυνατόν να αλλάζουν κατά τη διάρκεια του βίου τους. Για παράδειγμα, σε νεότερη ηλικία τα μέλη μιας κοινότητας εκπαιδεύονται ή μυούνται σε ένα στοιχείο της ΑΠΚ, ενώ σε μεγαλύτερη ηλικία γίνονται οι ίδιοι δάσκαλοι για τις νεότερες γενιές.

Σημαντική παράμετρος για την κατανόηση της έννοιας της κοινότητας σε σχέση με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι ότι η τελευταία «παρέχει μία αίσθηση ταυτότητας και συνέχειας» (άρθρο 2, παρ. 1), δημιουργώντας ένα συλλογικό αίσθημα «ανήκειν».

Τέλος, οι κοινότητες φορέων πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς τους, σε συνεργασία με τη διοίκηση και τους ειδικούς.